Charakterystyka transportu chłodniczego. Transport chłodniczy to specjalna dziedzina tradycyjnego transportu, która jest związana z organizacją przewozów w specjalnych warunkach termicznych. Dotyczy to zarówno utrzymania temperatury na poziomie poniżej 0° C do przewożenia mrożonek, jak i produktów, które wymagają niższych, ale Szara pleśń to ogólna nazwa chorób powodowanych przez gronowca szarego. Dla roślin uprawianych w Polsce chorobom tym nadano odrębne nazwy: szara pleśń borówki wysokiej, szara pleśń buraka, szara pleśń i sucha zgnilizna przykielichowa jabłek, szara pleśń maliny i jeżyny, szara pleśń sałaty, szara pleśń słonecznika, szara CHŁODNIA MROŻONKI TEMPERATURA: najświeższe informacje, zdjęcia, video o CHŁODNIA MROŻONKI TEMPERATURA; Fast Money. Firma gastronomiczna musi mieć jasno określone obszary magazynowania żywności i procedury z kilku powodów. Ponadto określone produkty muszą być przechowywane w odpowiednich warunkach. Sucha żywność, konserwy Obszar powinien być suchy i chłodny, aby zapobiec psuciu się i pęcznieniu konserw. Idealny zakres temperatur to 10°C do 15°C. Pomieszczenie powinno być łatwe do utrzymania w czystości i wolne od gryzoni i owadów. Oznacza to, że wszystkie otwory w ścianach, suficie i podłodze powinny być uszczelnione i zabezpieczone. Przestrzeń powinna być zaprojektowana tak, aby łatwo było zorganizować i przestawić zapasy, aby ułatwić rotację zapasów. Najlepiej ustawić półki pośrodku pomieszczenia, dzięki czemu można je zaopatrzyć z obu stron. Magazyn powinien być dobrze oświetlony. Półki muszą znajdować się co najmniej 15 cm nad podłogą. Nie przechowuj przedmiotów bezpośrednio na podłodze. Korytarze powinny być wystarczająco szerokie, aby zapewnić miejsce na wózki, które należy wykorzystać, aby zapobiec ewentualnym urazom podczas podnoszenia. Żywność mrożona Przede wszystkim zaopatrz się w urządzenia mroźnicze. Żywność mrożoną należy przechowywać w temperaturze -18°C lub niższej. Jeśli temperatura wzrośnie powyżej -18°C, żywność może odbarwić się i stracić składniki odżywcze. Owoce i warzywa otrzymane w stanie zamrożonym będą zdatne do spożycia przez wiele miesięcy, jeśli zostaną odpowiednio opakowane. Prawidłowo zapakowane ryby i mięso mają również stosunkowo długi okres przydatności do spożycia. Koniecznie zaopatrz się w stół mroźniczy i szafy mroźnicze. Świeże owoce muszą być odpowiednio przygotowane do zamrożenia, inaczej nie będą dobrze znosić magazynowania. Wszystkie produkty przeznaczone do zamrażania, które nie są odpowiednio zapakowane, powodują oparzenia zamrażalnicze, czyli utratę wilgoci, która wpływa zarówno na teksturę, jak i smak żywności. Powszechną oznaką oparzeń zamrażalniczych jest biała lub szara sucha plama rozwijająca się na powierzchni zamrożonego produktu. Mięso jest szczególnie podatne na oparzenia zamrażalnicze. Produkty, wymagające przechowywania w chłodni Chłodnia jest ważnym elementem planowania przechowywania artykułów spożywczych. Większość świeżych produktów spożywczych musi być przechowywana w chłodni, aby opóźnić ich psucie się i rozkład. Zawsze należy przestrzegać najbardziej podstawowej zasady: przechowuj surowe produkty poniżej, nigdy powyżej produktów gotowanych lub gotowych do spożycia. Przechowuj żywność w 4°C. Codziennie monitoruj temperaturę lodówki. Wszystkie powinny być wyposażone w termometr, aby można było dokonywać codziennych odczytów. Utrzymuj chłodnię w dobrym stanie. Dodatkowo podpisz umowę serwisową z lokalną firmą zajmującą się naprawą tego typu sprzętów. Większość awarii jest poza możliwościami naprawy przez personel kuchenny, ale jeśli lodówka przestanie działać, najpierw sprawdź, czy przewód zasilający nie został po prostu wyciągnięty. Regularnie czyść lodówki. Półki powinny być płytkie i dobrze wentylowane, aby takie czyszczenie było szybkie i łatwe. Opracuj i przestrzegaj harmonogramu, aby zapewnić regularne czyszczenie lodówek. Fot. Pixel-Shot/Adobe Stock Nabiał Produkty mleczne należy przechowywać w lodówce w temperaturze od 2°C do 4°C. Tłuszcz w produktach mlecznych ma tendencję do pochłaniania silnych zapachów z otoczenia. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo takiego zdarzenia, przechowuj produkty mleczne we własnym obszarze w pojemnikach i innych osłonach. Nie przechowuj produktów mlecznych w lodówce do warzyw; oddzielna lodówka jest znacznie bardziej akceptowalna. Utrzymuj lodówkę w czystości przez cały czas. Produkty mleczne nie powinny być zamawiane z dużym wyprzedzeniem przed ich użyciem. Najlepiej byłoby, gdyby takie produkty były dostarczane codziennie. Świeże mięso, drób i owoce morza Są to najtrudniejsze do przechowywania i najdroższe artykuły spożywcze sprzedawane przez restaurację. Przechowuj żywność w 4°C. Wszystkie tusze mięsne należy rozpakować i powiesić, aby powietrze mogło wokół nich krążyć. Powinny być przechowywane w temperaturze od 1°C do 3°C w chłodni. Umieść chłonny papier pod mięsami, aby szybko wyczyścić wszelkie niechciane płyny. Nie wolno przechowywać świeżego mięsa zbyt długo. Mięso bez kości należy przechowywać nie dłużej niż trzy dni. Poszczególne kawałki należy zużyć w ciągu dwóch dni. Poszczególne kawałki mięsa, takie jak steki, kotlety, mięso duszone i mięso mielone, należy przechowywać przykryte na tackach z tworzywa sztucznego lub stali nierdzewnej w temperaturze od 2°C do 4°C. Świeży drób należy pakować w lód i przechowywać w lodówce. Świeże owoce morza powinny być pakowane w lód i przechowywane w temperaturze od -1°C do 2°C i wykorzystane tak szybko, jak to możliwe. Przechowuj surowe produkty na dolnych półkach lodówki, pod produktami gotowanymi. Zdjęcie główne: chika_milan/Adobe Stock W Polsce kwiaty uprawia się w niewielkiej odległości od rynków zbytu i straty ponoszone w czasie ich transportu są na ogół niewielkie. Znacznie większe straty ponosimy, jeśli kwiaty wysyłane są na eksport. Przyczyną tych strat jest niewłaściwe przygotowanie kwiatów do długiego transportu. Do błędów popełnianych najczęściej przed wysyłkę należę: przetrzymywanie kwiatów w zbyt wysokiej temperaturze, umieszczanie ich w brudnej wodzie lub w brudnych naczyniach, przetrzymywanie kwiatów w atmosferze zanieczyszczonej etylenem, pochodzącym głównie ze spalin i gnijących roślin. Niewłaściwe opakowanie kwiatów utrudnia wymianę powietrza w czasie transportu, sprzyja rozwojowi chorób grzybowych i nagromadzaniu się etylenu. Kwiaty źle przygotowane do transportu szybko tracę wartość handlowe. Można temu zapobiec, stosując się do poniższych wrażliwe na szare pleśń i inne choroby grzybowe, np. złocienie, przed zbiorem powinny być opryskane fungicydami zapobiegającymi rozwojowi choroby w czasie transportu. Po oprysku muszą one dokładnie wyschnąć przed zapakowaniem. Kwiaty przeznaczone do długiego transportu tak jak to robi poczta i kwiatowa dostawa powinny być cięte we wcześniejszej fazie rozwoju niż kwiaty przeznaczone do bezpośredniej sprzedaży. Pęki zajmuję mniej miejsca, są mniej wrażliwe na działanie etylenu niż kwiaty w pełni rozwinięte. W fazie pęka mogę być ścinane goździki i kwiaty wielu roślin cebulowych: lilie, tulipany, narcyzy, hipeastrum, kosaćce. Kwiaty złocieni, gerbery, anturium, storczyków, cyklamenów tnie się prawie całkowicie rozwinięte, gdyż po długim transporcie źle rozwijają się w decydującym o jakości i trwałości kwiatów po długim transporcie jest temperatura, w jakiej kwiaty sę transportowane. Z tego względu bezpośrednio po zbiorze powinny być one dobrze schłodzenie kwiatów daje następujące korzyści:■ Hamuje rozwój pęków i kwiatów, dzięki czemu rośliny docierają do nabywcy w optymalnej fazie Hamuje zmniejszenie się masy kwiatów (utratę wody); utrata wody po zbiorze jest przyczynę znacznych strat w obrocie roślinami.■ Zapobiega przegrzaniu się kwiatów. Szybkie obniżenie temperatury kwiatów można uzyskać dzięki za­stosowaniu urządzeń wymuszających obieg zimnego powietrza we­wnątrz pudel. Systemy szybkiego schładzania kwiatów stosowane w zachodniej Europie przedstawiono na rys. 4. ■ Schładzanie opływowe wymaga zamkniętego pomieszczenia, w którym chłodne powietrze jest wydmuchiwane na kwiaty ułożone w otwartych pudłach. Sposób ten wymaga stosunkowo dużo miejsca w chłodni, czas chłodzenia wynosi około 1,5 godziny. System ten można zautomatyzować, montując ruchome taśmy, na których przesuwają się pudła z ‘kwiatami. Zamykanie pudła następuje po schłodzeniu kwiatów. Schładzanie strumieniowe ścianą tłoczącą polega na tym, że wentylatory tłoczą chłodne powietrze do otworów w pudłach. Ciepłe powietrze z pudel wypychane jest do chłodnicy. Tak zbudowana ko­mora chłodnicza może służyć także do okresowego przechowywania schłodzonych wstępnie kwiatów. Powierzchnia otworów w opakowa­niach zarówno po jednej, jak i po drugiej stronie pudla musi wy­nosić około 5% całej powierzchni opakowania. Czas chłodzenia wynosi około 1 godziny. Wydajność agregatów chłodniczych musi być duża, aby czas chłodzenia nie był zbyt długi, ponieważ przy zbyt długim schładzaniu kwiaty nadmiernie wysychają. Należy więc kontrolować temperaturę ‘kwiatów i wyłączyć wentylatory, gdy tem­peratura obniży się do pożądanego poziomu. H Schładzanie ścianą ssącą, w porównaniu z poprzednim syste­mem, ma tę zaletę, że ciepłe powietrze z opakowań nie wydostaje się do komory chłodniczej, lecz jest wyciągane do chłodnicy. Ko­mora chłodnicza może więc jednocześnie służyć do przechowywania innych kwiatów. Czas chłodzenia wynosi około 1 godziny. | Schładzanie ścianami tłoczącą i ssącą jest połączeniem dwóch poprzednich systemów. Pudła umieszcza się pomiędzy ścianami. Ściany powinny być ruchome, co oszczędza miejsce w chłodni i umożliwia wykorzystanie chłodni także do innych celów. ■ Schładzanie za pomocą lancy polega na tym, że podczas pa­lcowania kwiatów do pudeł wkłada się pomiędzy kwiaty cienką lancę z otworami, podłączoną do elastycznych przewodów połączonych z kanałem, którym płynie zimne powietrze. Kanał ten znajduje się pod sufitem, cale urządzenie nie zajmuje więc dużo miejsca w chłodni. Czas chłodzenia wynosi około 1 godziny. System ten jest bardziej pracochłonny niż inne, wcześniej opisane, ponieważ wy­maga indywidualnego podłączania wszystkich opakowań do sieci ■ Schładzanie próżniowe jest powszechnie stosowane w zachodniej Europie do obniżania temperatury warzyw liściowych i niektórych owoców deserowych. Może być również stosowane do schładzania kwiatów. Urządzenie do schładzania próżniowego składa się z kotła, pompy podciśnieniowej i kondensatora. Schładzanie jest bardzo szybkie, trwa około 20 minut. Opakowania mogą mieć różne kształty. Po schłodzeniu i pudła trzeba natychmiast umieścić w komorach chłodniczych, izolowanych ciężarówkach lub samochodach chłodniach, aby uniknąć ponownego podwyższenia się temperatury szybkiego schładzania niewielkich partii kwiatów (od 2 do 10 kartonów) przedstawiono na rys. 5. Kartony umieszcza się w dwóch rzędach po obu stronach wentylatora znajdującego się w drewnianej ściance. Przestrzeń między kartonami przykrywa się gęstą tkaniną lub folią polietylenową. Tkanina lub folia są przy mocowane do górnej części ścianki, w której zamontowany je wentylator. Po uruchomieniu wentylatora, wyciągającego cieple Powietrze z kartonów, tkanina zastoje przyciągnięta do kartonów, stawki zapobiegają wciągnięciu jej do wentylatora. Czas wynosi 1-2 godziny, w zależności od mocy agregatów chłodniczych. Zaleca się, aby urządzenie to miało automatyczny w czasowy, który po określonym czasie wyłącza wentylator, c ^|ej biega nadmiernemu przesuszaniu kwiatów. W komorach może wydajności agregatów chłodniczych temperatura w ° szybko wzrastać po włożeniu dużej partii kwiatów. W takim przypadku należy chłodzić mniejsze partie kwiatów lub zwiększyć wydajność agregatów chłodniczych. Urządzenie należy ustawić w komorze chłodniczej tak, aby powietrze wydmuchiwane z wentylatora mogło być szybko wciągane przez wentylatory parownika, tj. tuż pod parownikiem. Urządzenie to jest bardzo proste i możliwe do wykonania we własnym do transportu kwiatów stosuje się na świecie najczęściej znormalizowane pudła kartonowe o wymiarach: szerokość 51 cm, wysokość 30 cm, długość 102, 122 lub 132 cm. Zaopatrzone są one w nakładane wieko i otwory wentylacyjne średnicy 5 cm, po dwa na każdej ścianie szczytowej (rys. 6). Pudło powinno być tak dobrane, aby było o ‘kilka centymetrów dłuższe od kwiatów. Zapewnia to dobry obieg powietrza. Kwiaty muszą być ułożone w pudle tak, aby nie utrudniały przepływu powietrza. Nie poleca się owijania ich w papier, który zwykle jest stosowany do pochłaniania nadmiaru wody. Szybkie schłodzenie kwiatów i transportowanie ich w niskiej temperaturze zapobiega skraplaniu się pary wodnej w opakowaniach i kwiaty nie ulegają zawilgoceniu w czasie transportu, co hamuje rozwój szarej pleśni i innych chorób chłodni przeznaczonej do szybkiego schładzania kwiatów powinno być możliwe utrzymanie temperatury 0°C i wilgotności względnej co najmniej 909/Q. Przy zbyt -niskiej wydajności urządzeń chłodniczych schładzanie trwa długo. Wywołuje to obniżenie wilgotności względnej powietrza w chłodni, ponieważ okresowo wzrasta temperatura. Czas schładzania kwiatów jest uzależniony przede wszystkim od optymalnej temperatury transportu kwiatów, wydajności urządzeń. Wydajności wentylatorów, ciepła wydzielanego „ ciepła wnoszonego do komory wraz z kwiatami. Dokładny pomiar temperatury wewnątrz pudła można uzyskać specjalne termometry zaopatrzone w ,igły wkłuwane do kartonów Można także mierzyć temperaturę powietrza wychodzące?: z pudel, ale trzeba pamiętać o tym, ze jest ona zwykle niższa 0 3? 4°C niż temperatura kwiatów. Niektóre kwiaty ze strefy podzwrotnikowej, a zwłaszcza storczyki (wy jętek Cymbidium i Paphiopedilum), anturium, poinsecja, nie powinny być schładzane przed transportem ani transportowane w niskiej temperaturze, ponieważ ‘niska temperatura powoduje ich uszkodze­nia, tj. przebarwienia oraz opadanie liści i kwiatów. Można je transportować dłuższy czas po umieszczeniu końców pędów w pla­stykowych fiolkach lub gumowych balonach wypełnionych wodę. Komorę w samochodzie przed załadowaniem kwiatów należy do­kładnie wyczyścić oraz sprawdzić działanie wszystkich urządzeń, a zwłaszcza urządzeń chłodniczych. Jeżeli kwiaty zostały dobrze schłodzone przed transportem, a do transportu służę izolowane sa­mochody ciężarowe bez agregatów chłodniczych, otwory wentyla­cyjne w pudlach kartonowych należy zamknąć, aby cieple powie­trze nie dostawało się do pudeł. Jeżeli kwiaty są transportowane samolotami, to otwory wentylacyjne w i pudłach należy także za­mykać. Natomiast jeśli kwiaty transportujemy samochodami chłod­niami, to otwory wentylacyjne powinny być otwarte. Istotny wpływ na jakość kwiatów transportowanych samochodami chłodniami ma właściwe ułożenie pudeł w samochodzie. Musi ono zapewniać dobry obieg powietrza wewnątrz komory. Właściwa cyr­kulacja powietrza pozwala na utrzymanie równomiernej temperatury w czasie transportu oraz umożliwia usuwanie etylenu gromadzącego się wewnątrz pudeł. Pudła muszą być ustawione tak, aby w czasie transportu nie przesuwały się i nie przewracały. Odległość pomiędzy tylnymi drzwiami a ustawionymi pudłami po­winna wynosić około 10 cm. Na rys. 7 przedstawiono uważany obecnie za najlepszy sposób załadowania samochodu chłodni. Zim­ne powietrze przepływa górą w tył samochodu, a następnie pomiędzy pudłami wraca dołem do agregatu chłodniczego. Ostatnio w USA poleca się samochody chłodnie, w których jest inny obieg powietrza. Zimne powietrze jest tłoczone pod ażurową podłogę, 5 ąd przechodzi między i pudła i wraca górą do agregatu chłodni­czego. Sposób ten chroni górną warstwę pudeł przed przemroże­nie należy przewozić kwiatów razem z owocami lub warzywami wy­dzielającymi duże ilości etylenu. Do takich należą: jabłka, gruszki, pomidory, owoce cytrusowe, brokuły, selery, papryka, oberżyna. Świe­ża kapusta, ogórki, marchew, sałata, ziemniaki, winogrona i kala- Rys. 7. Sposób lodowania pudel kartonowych do samochodu chłodni (wg Rija, i in., 1979) fiory transportowane razem z goździkami nie przyspieszały ich sta­rzenia się. W Holandii przeprowadzono próby transportu kwiatów ciętych stat­kami do USA. Czas od ścięcia kwiatów do dostarczenia nabywcy wynosił około 16 dni, czas samego transportu 8-14 dni. Kwiaty transportowano w pudłach kartonowych na sucho, w temperaturze 1°C, w kontenerach chłodniczych lub w kontenerach niskociśnienio­wych (Hypobaric Storage Grumman Dormavac, USA), po schłodze­niu wstępnym przed transportem. Jakość i trwałość kwiatów trans­portowanych drogą morską porównywano z jakością i trwałością kwiatów transportowanych samolotami. Kwiaty transportowane w kontenerach chłodniczych traciły w czasie transportu 2 razy mniej wody niż kwiaty transportowane w kontenerach niskociśnieniowych. Najmniej wody traciły kwiaty transportowane samolotami, ponieważ czas transportu lotniczego był krótki. Stosunkowo dużo wody traciły w czasie transportu róże. Rozwój kwiatów w czasie transportu drogą morską by, najszybszy u roślin cebulowych (tulipany, narcyzy, irysy, lilie) oraz u róż. Goździki nie rozwijały się w czasie transportu. I goździki standardowe i gałązkowe oraz róże miniaturowe muszą być kondycjonowane przed transportem (patrz zalecenia szczegóło­we dla kwiatów ciętych przeznaczonych do długiego transportu); ■ kwiaty przed transportem muszą być opryskane fungicydami chroniącymi przed rozwojem szarej pleśni (Rovral, Ronilan, Sumi- lex); U kwiaty bezpośrednio po zbiorze muszą być wstępnie schłodzone; ■ po przybyciu do miejsca przeznaczenia kwiaty muszą być otoczo­ne szczególną opieką, tj. przetrzymywane w niskiej temperaturze, w roztworach preparatów przedłużających trwałość aż do sprzedaży. Pogarszaniu się jakości kwiatów ciętych w czasie transportu można także zapobiec przez stosowanie preparatów chemicznych. Oprócz fungicydów hamujących rozwój szarej pleśni i innych chorób grzy­bowych stosuje się także związki hamujące syntezą i działanie ety­lenu. Najbardziej skuteczne w hamowaniu produkcji i działania etylenu są związki srebra, a zwłaszcza tiosiarczan srebra, który przemieszcza się bardzo szybko w roślinach. Stosowanie tiosiarczanu srebra wpływa szczególnie korzystnie na jakość i trwałość kwiatów wrażliwych na etylen, tj. goździków, lwiej paszczy, storczyków, lilii. Do kondycjonowania ‘kwiatów przed transportem stosuje się także substancje odżywcze, głównie sacharozę, oraz regulatory wzrostu hamujące starzenie się kwiatów. Na naszym rynku znajduje się preparat Proflovit-81-P, zawierający tiosiarczan srebra i związki od­żywcze. Preparat ten jest przeznaczony zasadniczo do kondycjonowania pąków goździków przed przechowywaniem w chłodni, ale może on być również z powodzeniem stosowany do kondycjonowania niektórych kwiatów ciętych przed transportem Coraz częściej szkółkarze budują chłodnie, w których nie tylko przechowują zrazy i podkładki przeznaczone do szczepienia w ręku, ale także drzewka. Sadownicy bowiem coraz chętniej kupują przechowywany w ten sposób materiał. Dotyczy to zwłaszcza takich sezonów jak 2002/2003, kiedy to wiele niesprzedanych jesienią drzewek przetrzymywanych w dołownikach zostało uszkodzone lub nawet zniszczone przez silne mrozy. Różne pomieszczenia W gospodarstwie Andrzeja i Szymona Nowakowskich ze Żdżar koło Nowego Miasta nad Pilicą część produkowanego materiału szkółkarskiego, jabłonie i czereśnie, przechowuje się od kilku lat w chłodni. Składa się ona z dwóch pakowni i trzech komór chłodniczych o wymiarach 15 x 10 m i wysokości 5,2 m. W jednej komorze można umieścić do 40 tys. dwuletnich drzewek jabłoni z jednoroczną koroną. W chłodni tej przechowuje się także wszystkie produkowane w gospodarstwie podkładki, zarówno te ze śpiącym oczkiem, jak i przeznaczone do szczepienia (fot. 1). Fot. 1. Podkładki przechowywane w skrzyniopaletach W gospodarstwie znajduje się także niewielka chłodnia do przechowywania owoców z pokazowego sadu, w którym rosną i testowane są drzewa wszystkich produkowanych przez szkółkarzy odmian jabłoni, a latem zrazy do okulizacji. Według Sz. Nowakowskiego, warto dysponować chłodnią na owoce, czasem zdarzało się, że sadownik dopiero po obejrzeniu jabłek przechowywanych w chłodni decydował się na zakup drzewek jakiejś odmiany. Andrzej Nowakowski liczy się z tym, że w najbliższym czasie konieczne będzie przechowywanie większości wyprodukowanych drzewek. Już teraz wielu sadowników chce kupować wiosną drzewka z chłodni, pomimo tego, że są droższe o złotówkę za sztukę od tych z dołownika. Chłodnia pozwala również na przetrzymanie drzewek odmian, których owoce zimą są tanie, jednak wiosenny wzrost ich cen często przekłada się na lepszą sprzedaż materiału szkółkarskiego. Ten rok wykazał również konieczność przechowywania drzewek czereśni w chłodni — znacząca część tych w dołowniku przemarzła. Drzewka z chłodni, nieuszkodzone przez niską temperaturę, praktycznie nie chorują i łatwiej się przyjmują po posadzeniu w sadzie. Warunki przechowywania drzewek, podkładek, zrazów Drzewka po wykopaniu ze szkółki, posortowaniu, zaopatrzeniu w etykiety, powiązaniu w pęczki przewożone są do pakowni. Tam ich korzenie maczane są w roztworze Topsinu M 500 SC (0,2%) i Eupareunu Multi 500 SC (0,3%), co zabezpiecza rośliny przed chorobami. Tak przygotowany materiał układa się w chłodni na paletach w pryzmy o wysokości 2–3 metrów, przesypując każdą warstwę trocinami (fot. 2). Większe drzewka należy układać na spodzie, co zapewnia stabilność pryzmy. Docelowo planuje się przechowywanie materiału w dużych skrzyniopaletach, podobnie jak robią to Holendrzy. W jednej będzie można umieścić 800–1000 dwuletnich drzewek z jednoroczną koroną. Konieczne będzie jednak powiększenie drzwi do szerokości minimum trzech metrów. W planach jest też budowa nowych chłodni i te będą wyższe od starej o 1,8 m, co pozwoli na postawienie w stercie trzech skrzyniopalet o wysokości 1,8 m. Fot. 2. Drzewka układa się w pryzmach (na fot. Andrzej Nowakowski) W jednej z komór warstwą termoizolacyjną jest styropian i blacha, które dają gorszą izolację w porównaniu z pianką poliuretanową natryskiwaną na ścianę (takie rozwiązanie jest w nowszych komorach). W chłodni z drzewkami początkowo utrzymuje się temperaturę zbliżoną do tej panującej na zewnątrz (około 7oC). Następnie co tydzień obniża się ją o 1oC do około 0oC. Gdy przechowuje się materiał z nagimi korzeniami, nie wolno dopuścić do ich przesuszenia, dlatego bardzo ważne jest utrzymanie wilgotności względnej na poziomie co najmniej 95% (polewanie wodą ścian, posadzki i, delikatnie, samych drzewek — fot. 3). W początkowym okresie, gdy temperatura jest wyższa, wystarczy polewanie raz w temperaturze zbliżonej do 0oC wilgotność spada jednak znacznie szybciej i wtedy konieczne staje się polewanie materiału szkółkarskiego nawet trzy razy w tygodniu. O tym, że spada wilgotność, świadczy sucha podłoga, trociny lub przyszłym sezonie planuje się zamontowanie automatycznych zwilżaczy, które ułatwią utrzymanie wilgotności na stałym poziomie. Fot. 3. Podczas przechowywania drzewek korzenie muszą być cały czas wilgotne W gospodarstwie od połowy lat 80. ub. wieku produkuje się drzewka typu knip-boom. Początkowo było ich niewiele, obecnie stanowią 70%, reszta to okulanty. Zrazy podbierane na przełomie listopada i grudnia przechowywane są w chłodni w workach foliowych lub skrzyniopaletach bez bocznych ścian. Według Sz. Nowakowskiego, w polskich warunkach pobieranie zrazów w późniejszym terminie lub bezpośrednio przed szczepieniem jest ryzykowne, z uwagi na możliwość uszkodzenia pędów przez niską temperaturę. Podkładki przeznaczone do szczepienia w ręku wiązane są po przesortowaniu w pęczki po 51 sztuk, a następnie całe podkładki zanurzane są w roztworze, jakiego używa się do zabezpieczania drzewek przed chorobami. Potem układa się je poziomo (każdą warstwę przesypuje się trocinami) w skrzyniopalecie, wyłożonej perforowaną folią (fot. 4), która zabezpiecza materiał szkółkarski przed nadmierną transpiracją, a równocześnie powoduje, że na dnie skrzyniopalety nie gromadzi się woda. Tak przygotowane podkładki przechowuje się w chłodni w temperaturze 0–0,5oC. Fot. 4. Posortowane podkładki układa się w skrzyniopaletach i przesypuje trocinami Bezpośrednio po zaszczepieniu podkładki maczane są w preparacie woskowym Rebwachs WF zawierającym fungicydy i stymulatory wzrostu. Według A. Nowakowskiego, tak przygotowane i zabezpieczone szczepy są mniej narażone na uszkodzenia mechaniczne, lepiej się przyjmują i wyrastają z nich ładniejsze drzewka (fot. 5). Fot. 5. Zaszczepione podkładki zabezpiecza się woskiem Drzewka w szkółce W tym roku bardzo dobrze sprzedawały się drzewka jabłoni odmian 'Mutsu NK’, 'Ligol’, 'Gloster’, 'Jonagored’ i 'Gala Must’, a wiosną 'Idared’. Sporo drzewek 'ampiona’, 'Golden Delicious Reindersa’ oraz 'Jonagoreda’ sprzedano także do Czech. Gdy chce się jednak eksportować drzewka, trzeba mieć w ofercie minimum 20–30 tys. sztuk jednej odmiany i wyboru. W tym celu A. i Sz. Nowakowscy współpracują z dwiema zaprzyjaźnionymi szkółkami z okolicy. Liczą na sprzedaż, na przykład do Niemiec 'Jonagoreda’ i 'Gali Must’, drzewka takie muszą mieć jednak co najmniej 6 pędów bocznych. Dla zabezpieczenia drzewek przed mrozem w międzyrzędziach wysiewa się pszenicę jarą (fot. 6). Fot. 6. Pszenica jara w międzyrzędziach szkółki jabłoni A. Sz. Nowakowskich Według A. Nowakowskiego, produkowane w gospodarstwie drzewka odmiany ’Mutsu NK’ (wcześniej dojrzewający typ 'Mutsu’) są propozycją dla sadowników, u których nie udaje się 'Golden Delicious Reinders’. 'Mutsu NK’ jest mniej wymagający co do stanowiska. Owoce, w zależności od sezonu, dojrzałość zbiorczą osiągają do połowy października i są mniej słodkie od odmiany wyjściowej. Drzewa w pierwszych latach po posadzeniu silnie rosną, wcześnie wchodzą jednak w owocowanie i nie owocują przemiennie. Owoce 'Mutsu NK’ (fot. 7) dobrze sprzedają się na Wschód, dlatego też drzewka chętnie kupowane są przez polskich sadowników. Wadą tej odmiany mogą być zbyt duże jabłka w pierwszych 2, 3 latach owocowania. Jabłka 'Mutsu NK’ w chłodni z powodzeniem przechowują się do kwietnia. Fot. 7. Tak wyglądały owoce odmiany 'Mutsu NK’ przechowywane w chłodni do połowy kwietnia W tym roku ze szkółki A. i Sz. Nowakowskich trafiły do sadów po raz pierwszy drzewka 'Najdareda’, który jest czerwonym sportem 'Idareda’. Jabłka odmiany ’Najdared’ w sadzie wybarwiają się już w połowie września, a dzięki dobremu wykolorowaniu są smaczniejsze. Drzewka sadzone są w szkółce w rozstawie 70 x 30 cm. Trzeba będzie jednak zwiększyć odległość w rzędzie do 40 cm, co pozwoli na uzyskanie jeszcze ładniejszych koron. Dla opłacalnej produkcji bardzo ważne jest uzyskanie dużej wydajności z hektara drzewek wysokiej jakości. Na 1 ha sadzi się około 32 tys. drzewek, z tego uzyskuje się 28–30 tys. drzewek dwuletnich — 60–70% stanowią te w wyborze ekstra, pozostałe to „jedynka”, tych w drugim wyborze już się nie sprzedaje, tylko jeszcze raz szkółkuje. Jak podkreślają właściciele, najwyższy udział w kosztach produkcji drzewek ma materiał wyjściowy — zrazy i podkładki — i nie można pozwolić sobie na ich zniszczenie, dlatego materiał w drugim wyborze pozostawia się w szkółce.

jaka temperatura w chłodni na kwiaty